Na Kaszuby warto przyjechać o każdej porze roku. Wyjątkowej atmosfery doświadczycie jednak w czasie Bożego Narodzenia. Czego możecie się wówczas spodziewać?
Kaszubskie obrzędy bożonarodzeniowe
Na Kaszubach okres świąt Bożego Narodzenia jest nazywany „Godë”. To określenie obejmuje cały czas pomiędzy 25 grudnia a Świętem Trzech Króli. Jest też używane w odniesieniu do wszystkich związanych z tym okresem obrzędów. Tradycje te były przekazywane przez wieki, zachowując lokalne nazewnictwo. Na Kaszubach w okresie bożonarodzeniowym spotkamy się więc m.in. z „Gwiôzdkami”, „Gwiazdorami” lub „Gwiżdżami” – kolędników, którzy odwiedzali domy i śpiewali kolędy.
Bożonarodzeniowe prezenty na Kaszubach
W tradycji kaszubskiej za dostarczenie prezentów świątecznych dzieciom – i nie tylko – odpowiada Gwiazdor. Jego strój znacząco różni się od Świętego Mikołaja znanego ze współczesnej popkultury. Znany na terenie całego zaboru pruskiego Gwiazdor jest okuty w kożuch, zakłada maskę – na przykład z cielęcej skóry – i przepasuje się słomianym pasem. Po kolacji wigilijnej, wszyscy udają się na tradycyjną pasterkę, a nadejście Gwiazdora następuje dopiero po jej zakończeniu. By otrzymać prezenty, najmłodsi muszą wykonać jakieś zadanie. Najczęściej jest to odmówienie pacierza w języku kaszubskim. Tradycyjne prezenty w kaszubskich domach w dawnych czasach były raczej skromne. Od Gwiazdora młodzi Kaszubi otrzymywali przede wszystkim wełniane skarpetki, proste drewniane zabawki lub „bunter tellery” – talerzyki z cukierkami, orzechami, ciastkami i jabłkami.
Bożonarodzeniowy stół na Kaszubach
Wigilijny stół na w tym regionie do dziś jest pełen tradycyjnych potraw, od wieków obecnych w kaszubskiej tradycji. Wielu Kaszubów nadal nie wyobraża sobie bez nich świątecznej wieczerzy. Na stole można znaleźć potrawy przygotowane z grochu, fasoli, maku, suszonych grzybów, owoców, kapusty i ziemniaków. Nie może zabraknąć ryb – często węgorzy i śledzi. Kluski z makiem i suszonymi owocami, zupa z suszu owocowego oraz tzw. „orzechy z marchwi: to słodsze elementy wieczerzy. Warto dodać, że na Kaszubach ważnym elementem stołu jest sianko umieszczone pod obrusem. Przy stole obowiązkowo powinna znaleźć choinka, którą zaczęto tradycyjnie ubierać na początku XX wieku. Wcześniej dekorowano np. podłaźniczkami.
Bożonarodzeniowe zwyczaje na Kaszubach
Oprócz wieczerzy wigilijnej, w regionalnej kulturze Kaszubów obecne są też inne bożonarodzeniowe zwyczaje. Kolędnicy, znani jako Gwiôzdkami, odwiedzają domy, prezentując okolicznościowe wiersze i mini-przedstawienia. Ważną częścią obchodzenia świąt, jest pasterka, podczas której do kościołów przybywają tłumy wiernych.
Czemu warto spędzić święta na Kaszubach?
Boże Narodzenie na Kaszubach jest okazją do kultywowania tego regionu. Mimo wielu podobieństw do innych części kraju – zwłaszcza tych wchodzących w skład dawnego zaboru pruskiego – Kaszubi zachowali własną, odrębną tożsamość. Widać ją zwłaszcza podczas ważnych okresów roku – takich jak właśnie Boże Narodzenie. Nic więc dziwnego, że o tej porze roku Kaszuby często odwiedzane są przez gości z innych regionów.
Spędzenie świąt na Kaszubach to doskonała okazja do poznania wyjątkowych tradycji, które od setek lat kultywowane są w tym regionie. Opisane w poprzednich akapitach zwyczaje to nie wszystko, czego możemy spodziewać się na Pomorzu w okresie Bożego Narodzenia. Jeśli chcielibyście samemu przekonać się, jak wygląda ten wyjątkowy czas, odwiedźcie resort na Kaszubach u Chłopa. Święta w rodzinnym gronie, wypełnione tradycyjnymi, kaszubskimi potrawami i wyjątkową atmosferą, pozwolą wam odpocząć od cywilizacyjnego zgiełku i w pełni doświadczyć świątecznej atmosfery.